مقدمه
بسیاری از بیماران قبل از عمل بینی، کاربر عینک طبی یا آفتابی هستند و نگرانی اصلی آن‌ها این است که بعد از عمل چطور بدون آسیب رساندن به ساختار تازه‌عمل‌شده بینی، دوباره از عینک استفاده کنند. پاسخ مناسب به این سوال بستگی به مرحلهٔ بهبودی دارد: دوره‌ای که قالب یا اسپلینت روی بینی است، دوره‌ای که چسب روی بینی قرار دارد، و دورهٔ پس از برداشتن چسب. در ادامه هر مرحله را توضیح می‌دهیم و راهکارهای عملی پیشنهاد می‌کنیم.
مبانی کلی — اصولی که همیشه رعایت کنید
- همیشه قبل از استفاده از عینک بعد از عمل، با جراح خود مشورت کنید؛ شرایط هر بیمار متفاوت است.
- هدف اصلی این است که از وارد شدن فشار مستقیم به بینی جلوگیری شود، مخصوصاً در هفته‌ها و ماه‌های اولیه.
- اگر امکان دارد، در چند روز یا هفتهٔ اول از لنز تماسی به‌عنوان جایگزین عینک استفاده کنید.
- در صورت هرگونه درد، فشار یا تغییر شکل مشهود باید فوراً با جراح تماس بگیرید.
مرحله اول — زمانی که قالب (اسپلینت / گچ بینی) روی بینی است
معمولاً قالب یا اسپلینت روی بینی به‌مدت حدود ۵ تا ۱۰ روز باقی می‌ماند (بسته به پروتکل جراح). در این دوره ساختار خارجی بینی توسط اسپلینت محافظت می‌شود که مزیتی برای استفاده از عینک است.
آیا می‌توان عینک زد؟
بله — اما با رعایت نکات زیر:
- عینک سبک روی قالب: اگر فریم عینک سبک باشد و وزن آن توسط اسپلینت تقسیم شود، معمولاً می‌توان روی اسپلینت عینک قرار داد. اما باید از فشار ناشی از دسته‌ها به بخش‌های کناری یا بالای اسپلینت جلوگیری شود.
- استفاده از هولدر (نگهدارنده) عینک: هولدرهای مخصوص یا بندهای محکم که عینک را از پیشانی آویزان می‌کنند، گزینه‌ای مناسب‌اند تا وزن عینک به بینی منتقل نشود.
- چسباندن عینک به پیشانی: روش متداول دیگر، چسبیدن پایهٔ عینک یا پَد‌ِها به پیشانی با چسب پزشکی (Hypoallergenic) است تا تماس با بینی حذف شود. در این حالت دقت کنید چسب روی پوست حساس پیشانی به‌درستی استفاده شود و باعث تحریک یا آلرژی نگردد.
نکته عملی: هنگام گذاشتن عینک روی قالب، به‌خصوص اگر برای اولین بار است، ابتدا چند دقیقه کوتاه استفاده کنید تا مطمئن شوید هیچ فشاری به اسپلینت یا پوست وارد نمی‌شود.
چه چیزهایی را نباید انجام داد؟
- هرگز عینک سنگین یا فریمِ فلزی ضخیم را مستقیماً روی بینی تازه‌عمل‌شده قرار ندهید.
- از تنظیم یا فشار دادن مکرر عینک روی اسپلینت خودداری کنید — این کار می‌تواند اسپلینت را جابه‌جا کند.
مرحله دوم — دوره چسب بینی (پس از برداشتن قالب)
پس از برداشتن قالب، معمولاً جراح برای چند هفته (معمولاً ۲–۶ هفته بسته به توصیهٔ جراح) از چسب مخصوص بینی استفاده می‌کند تا ورم کنترل شده و پوست به اسکلت زیرین بچسبد. در این بازه حساس‌تر، تماس مستقیم عینک با بینی ریسک بیشتری دارد.
بهترین رویکرد در این دوره چیست؟
- ترجیحاً از عینک استفاده نکنید مگر اینکه ضروری باشد (مثلاً نیاز پزشکی به دید واضح برای کار). اگر ضروری است تنها از عینک‌های بسیار سبک استفاده کنید.
- در صورت نیاز، هولدر عینک یا نگهدارنده پیشانی را ادامه دهید تا وزن عینک به پیشانی منتقل شود نه بینی.
- گزینهٔ دیگر، چسباندن دستهٔ عینک به پیشانی با نوارهای پزشکی ملایم است؛ اما دقت کنید این نوارها روی پوست حساس پیشانی ایجاد تحریک نکنند.
- در هفته‌های اولیه بعد از برداشتن قالب، حتی فشار جزئی می‌تواند باعث ایجاد فرورفتگی یا تغییر شکل بسیار خفیف شود؛ بنابراین تا حد امکان صبر کنید.
نکته: بسیاری از جراحان توصیه می‌کنند حداقل ۲ تا ۶ هفته بعد از برداشتن قالب از تماس مستقیم فریم عینک با بینی خودداری کنید؛ اما این بازه بسته به تکنیک جراحی و سرعت ترمیم بیمار قابل تغییر است.
اگر مجبور به استفاده روزمره هستم چه کنم؟
- از عینک‌های فریم پلاستیکی بسیار سبک یا فریم‌های بدون پَد بینی استفاده کنید.
- محل تماس فریم با بینی را با یک پد سیلیکونی نرم یا نوار محافظ پوشش دهید تا فشار متمرکز کمتر شود.
- عینک را برای مدت کوتاه (مثلاً چند ساعت) استفاده کنید و سپس بردارید تا فشار طولانی مدت ایجاد نشود.
مرحله سوم — بعد از پایان دوره چسب (مرحلهٔ میان‌مدت تا بلندمدت)
پس از آنکه چسب برداشته شد و بافت‌ها تثبیت بیشتری پیدا کردند (معمولاً از ۶ هفته تا ۳ ماه به‌تدریج)، می‌توانید به‌تدریج استفادهٔ معمول از عینک را از سر بگیرید. با این حال توصیه‌های مشخصی وجود دارد تا اطمینان حاصل شود عینک آسیبی ایجاد نمی‌کند.
چه زمانی می‌توان به حالت عادی برگشت؟
بسیاری از جراحان اجازه می‌دهند از عینک سبک بعد از ۶ هفته استفاده شود و معمولاً تا حدود ۳ ماه از عینک‌های خیلی سنگین یا قاب‌هایی که فشار بیشتری به نوک یا پشت بینی وارد می‌کنند، اجتناب شود. پس از ۳ ماه، اکثر ساختارها پایدارتر شده و احتمال آسیب بسیار کم خواهد بود.
نکات برای استفادهٔ ایمن بلندمدت
- اگر فریم عینک فشار محسوس یا ناراحتی ایجاد کند، مدل دیگری انتخاب کنید یا به چشمتان مراجعه کنید تا تنظیم فریم انجام شود.
- برای عینک آفتابی سنگین یا عینک ورزشی، از بند یا هولدر استفاده کنید تا وزن تقسیم شود.
- در صورت برنامه‌ریزی برای تغییر فریم به نمونه‌ای تازه و سنگین، ابتدا با جراح مشورت نمایید.
راهنمایی‌های جایگزین و عملی
- لنز تماسی: بهترین جایگزین موقت برای ماه‌های اولیه است؛ اگر چشمانتان این امکان را دارد، استفاده از لنز به‌ویژه در هفته‌های اول توصیه می‌شود.
- فریم‌های بدون پَد (rimless) یا تی-بار: بعضی فریم‌ها تماس کمتری با پشت بینی دارند و برای استفادهٔ پس از عمل مناسب‌ترند.
- عینک‌های طبی سبک با بند: بند یا بندِ پشت سر باعث می‌شود وزن کمتری روی بینی قرار گیرد.
- استفاده از محافظ سیلیکونی: پَد سیلیکونی نرم بین فریم و پوست می‌تواند فشار موضعی را کاهش دهد.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. آیا گذاشتن عینک روی اسپلینت باعث جابه‌جایی استخوان یا غضروف می‌شود؟
خطر جابه‌جایی جدی در زمان اسپلینت پایین است چون اسپلینت از بینی محافظت می‌کند، اما قرار دادن وزن زیاد یا فشار مکرر می‌تواند اسپلینت را جابه‌جا کند یا باعث ناراحتی شود؛ بنابراین فقط عینک سبک و با احتیاط مجاز است.
۲. آیا می‌توانم از عینک آفتابی سنگین در هفتهٔ اول استفاده کنم؟
خیر؛ عینک آفتابی سنگین ممکن است فشار قابل‌توجهی به بینی وارد کند و بهتر است از آن خودداری شود یا از لنز آفتابی تماسی استفاده شود.
۳. چه مدت طول می‌کشد تا مطمئن شوم استفاده از عینک بی‌خطر است؟
بسیاری از جراحان صلاح می‌دانند که پس از ۶ هفته می‌توان عینک سبک استفاده کرد و پس از ۳ ماه محدودیت‌ها به‌طور اساسی کاهش می‌یابد؛ اما تصمیم نهایی به تکنیک جراحی و سرعت بهبودی شما بستگی دارد.
جمع‌بندی
استفاده از عینک بعد از جراحی بینی ممکن است اما باید با دقت و مرحله‌بندی انجام شود. در دورهٔ قالب می‌توان با احتیاط از عینک سبک استفاده کرد یا از هولدر و روش‌های چسبی بهره برد. در دورهٔ چسب بهتر است از تماس مستقیم اجتناب شود و از نگهدارنده یا عینک بسیار سبک استفاده گردد. پس از تثبیت بافت‌ها (معمولاً ۶ هفته تا ۳ ماه) به‌تدریج می‌توان به استفادهٔ عادی برگشت. همیشه بهترین کار گرفتن توصیهٔ اختصاصی از جراح معالج است تا هم زیبایی و هم عملکرد بینی حفظ شود.