علل ماندن جای بخیه‌ها بعد از جراحی بینی و روش‌های کامل پیشگیری
علل ماندن جای بخیه‌ها بعد از جراحی بینی و روش‌های کامل پیشگیری
ماندن جای بخیه بعد از جراحی بینی یکی از نگرانی‌های رایج بیماران است. معمولاً در هفته‌های اول، زمانی که بخیه‌ها هنوز تازه، کمی قرمز یا تیره هستند، بسیاری از زیباجویان تصور می‌کنند این خطوط دائمی خواهند بود. اما حقیقت این است که در اکثریت قریب‌به‌اتفاق موارد، جای بخیه‌های جراحی بینی باقی نمی‌ماند؛ به‌شرط آنکه مراقبت‌ها به‌درستی و دقیق رعایت شوند.
برش‌های جراحی بینی فقط محدود به کالوملا نیستند؛ بلکه در صورت کوچک‌کردن پره‌های بینی، در کناره‌های پره‌ها نیز بخیه وجود دارد. این دو ناحیه از نظر ترمیم پوستی عملکرد بسیار خوبی دارند و در صورت مراقبت صحیح، اسکار قابل‌توجهی روی پوست باقی نمی‌گذارند.
نکته اطمینان‌بخش: پوست بینی برخلاف نواحی پرخطر بدن مثل قفسه سینه، شانه، بازو یا ران، تمایل به ایجاد اسکارهای برجسته، کلوئیدی یا هیپرتروفیک ندارد. در بینی اگر اسکاری ایجاد شود، معمولاً برجسته نیست؛ گاهی کمی فرو رفته است یا فقط به صورت یک خط بسیار نازک و تیره دیده می‌شود که با مراقبت صحیح کاملاً محو می‌گردد.
در این مقاله جامع، دلایل اصلی ماندن جای بخیه در کالوملا و کنار پره‌ها و بهترین روش‌های جلوگیری از آن را قدم‌به‌قدم بررسی می‌کنیم تا بدانید چگونه می‌توان با رعایت چند اصل ساده، از ماندگاری جای بخیه‌ها جلوگیری کرد.
آیا جای بخیه جراحی بینی باقی می‌ماند؟
در ۹۹٪ موارد، جای بخیه باقی نمی‌ماند. خط بخیه چه در کالوملا و چه در کنار پره‌ها، بسیار ظریف است، پوست آن ناحیه مستعد اسکار نیست و به‌خوبی جوش می‌خورد. آنچه باعث ماندن اسکار می‌شود، معمولاً یکی از موارد زیر است:
- خشک بودن محل بخیه
- تمیز نشدن مرتب زخم
- کشیده شدن پوست هنگام حرف‌زدن یا خندیدن
- استفاده نکردن از کرم مناسب
- عفونت
- ماساژ یا فشار اشتباه
- دستکاری یا کندن پوسته‌ها
با رعایت اصول درست مراقبت بعد از جراحی بینی، این خط‌ها به‌تدریج نازک‌تر و کم‌رنگ‌تر شده و در نهایت محو می‌شوند.
چرا در بینی اسکار برجسته ایجاد نمی‌شود؟
پوست بینی ذاتاً ویژگی‌هایی دارد که اجازه ایجاد کلوئید یا اسکار برجسته را نمی‌دهد. برخلاف قفسه سینه و شانه که هر بخیه کوچک می‌تواند به اسکار برجسته تبدیل شود، در بینی:
- پوست نازک‌تر است.
- جریان خون بهتر است.
- میزان کشش پوست کمتر است.
- واکنش التهابی محدودتر است.
به همین دلیل هیپرتروفی در بینی برجسته نیست. اگر اسکار ایجاد شود، معمولاً:
- فرو رفته است،
- یا یک خط باریک تیره است،
که با گذشت زمان و با مراقبت صحیح کاملاً از بین می‌رود. این ویژگی، بینی را از نظر ترمیم، به ناحیه‌ای بسیار مناسب‌تر نسبت به قفسه سینه و دست و پا تبدیل می‌کند.
علت‌های اصلی ماندن جای بخیه‌ها
در ادامه به مهم‌ترین دلایل ماندن اسکار در کالوملا و کناره‌های پره‌ها اشاره می‌کنیم؛ شناخت این علت‌ها کمک می‌کند پیشگیری هدفمندتر انجام شود.
۱. خشک بودن پوست محل بخیه
خشکی دشمن اصلی ترمیم است. وقتی بخیه خشک شود:
- پوسته ضخیم ایجاد می‌شود،
- روند ترمیم کند می‌شود،
- خطوط تیره‌تر و ماندگارتر به نظر می‌رسند.
به همین دلیل این ناحیه باید همیشه چرب و مرطوب باشد.
۲. تمیز نکردن مداوم بخیه‌ها
اگر ترشحات، خون خشک‌شده یا آلودگی روی زخم بماند:
- التهاب افزایش پیدا می‌کند،
- احتمال عفونت بالا می‌رود،
- رنگ بخیه تیره‌تر می‌شود،
- خط بخیه ماندگارتر دیده می‌شود.
تمیز کردن بخیه باید مرتب و با دقت انجام شود، نه فقط به‌صورت نمادین روزی یک بار.
۳. صحبت زیاد در هفته اول
حرکت لب‌ها و دهان باعث حرکت پوست کالوملا و حتی پره‌ها می‌شود. این کشش می‌تواند:
- بخیه‌ها را به‌صورت میکرونی باز کند،
- ترمیم را کند نماید،
- باعث ایجاد خط تیره و ماندگارتر شود.
به همین دلیل توصیه کلیدی این است که در هفته اول تا حد امکان کمتر صحبت کنید.
۴. خندیدن شدید
خنده باعث کشش شدید عضلات اطراف بینی شده و خط بخیه را تحت فشار قرار می‌دهد؛ این موضوع خصوصاً در کناره پره‌ها بسیار تأثیرگذار است.
۵. عفونت محل بخیه
عفونت حتی خفیف باعث:
- قرمزی،
- التهاب،
- دیر جوش خوردن پوست،
- به‌جا ماندن خطوط فرو رفته و تیره
می‌شود. تمیز نگه‌داشتن زخم بهترین راه پیشگیری از عفونت است.
۶. نور آفتاب
آفتاب مستقیم باعث تیره شدن خط بخیه می‌شود. ملانین در محل زخم تحریک شده و اسکار تیره‌تر و واضح‌تر دیده می‌شود.
۷. دستکاری و کندن پوسته‌ها
این کار از مهم‌ترین عوامل ماندن اسکار است. پوسته‌ها باید خودشان جدا شوند و هر نوع کندن با دست یا ناخن منجر به اسکار تیره می‌شود.
۸. فشار هنگام چسب‌زدن
اگر چسب روی کالوملا یا کناره پره‌ها با فشار محکم چسبانده شود:
- پوست کشیده می‌شود،
- زخم آزرده می‌گردد،
- بخیه دیرتر ترمیم می‌شود،
- اسکار تیره و ماندگارتر به‌جا می‌ماند.
چگونه از ماندن جای بخیه جلوگیری کنیم؟
این بخش مهم‌ترین قسمت مقاله است؛ زیرا با رعایت همین موارد، در ۹۹٪ بیماران هیچ اثری از بخیه باقی نمی‌ماند.
۱. تمیز کردن مرتب بخیه‌ها با گوش‌پاک‌کن و آب مقطر
تمیز کردن مرتب بخیه‌ها، یکی از کلیدی‌ترین اصول مراقبت بعد از جراحی بینی است. هر زمان مشاهده کردید ترشح، خون خشک‌شده یا آلودگی روی بخیه‌ها جمع شده، باید آن را به‌آرامی تمیز کنید.
بهترین روش:
- استفاده از گوش‌پاک‌کن تمیز،
- آغشته‌کردن نوک آن به آب مقطر یا سرم شستشو،
- پاک‌کردن ملایم اطراف بخیه بدون کشیدن یا کندن پوسته‌ها.
این کار خطر عفونت را به‌شدت کم می‌کند و به ترمیم یکنواخت و تمیز کمک می‌کند.
۲. چرب کردن محل بخیه ۴ بار در روز
چرب کردن محل بخیه مهم‌ترین نقش را در جلوگیری از خشکی و ماندن اسکار دارد. روزی چهار بار باید محل بخیه‌ها (کالوملا و کناره پره‌ها) چرب شوند.
بهترین گزینه‌های پیشنهادی:
- کرم سیکالفیت اون،
- کرم استراتامد (Stratamed)،
- کرم اسکار استتیک (Scar Esthetique)،
- در برخی موارد، ویتامین A چشمی با نظر جراح.
مزایای چرب کردن مرتب:
- جلوگیری از خشکی پوست،
- جلوگیری از تیره شدن اسکار،
- کمک به ترمیم سریع‌تر و یکنواخت،
- کاهش احتمال فرو رفتگی یا جمع‌شدگی زخم.
نکته: لایه کرم باید نازک باشد؛ هدف، مرطوب نگه‌داشتن زخم است، نه خفه‌کردن پوست زیر لایه ضخیم کرم.
۳. کمتر حرف زدن در هفته اول
حرف‌زدن زیاد در روزهای اول باعث کشش قابل‌توجه روی بخیه‌ها می‌شود. این کشش هم کالوملا و هم بخیه‌های کنار پره‌ها را درگیر می‌کند.
توصیه مهم:
- در هفته اول تا حد امکان کمتر صحبت کنید.
- از مکالمات طولانی و تماس‌های تلفنی طولانی پرهیز کنید.
و یک تکنیک بسیار مؤثر:
هنگام صحبت، صورت را با دست نگه دارید تا پوست و ناحیه بخیه کمتر حرکت کند و کشش روی بخیه‌ها کاهش یابد.
۴. کم کردن خنده شدید و حرکات زیاد دهان
خنده‌های شدید، باز کردن دهان با دامنه زیاد، فریاد زدن یا حتی سرفه‌های شدید در روزهای اول می‌توانند بخیه‌ها را تحت کشش قرار دهند.
تا یک هفته:
- از خنده‌های شدید خودداری کنید،
- دهان را تا حد ممکن زیاد باز نکنید،
- اگر سرفه یا عطسه ناگهانی داشتید، بلافاصله بعد از آن محل بخیه را بررسی کنید و در صورت نگرانی با جراح تماس بگیرید.
۵. استفاده از کرم‌های ضداسکار پس از ترمیم سطحی
پس از بسته شدن کامل زخم و برداشتن بخیه‌ها، می‌توان از کرم‌های ضداسکار استفاده کرد تا روند محو شدن خط بخیه تسریع شود.
کرم‌های پیشنهادی:
- سیکالفیت اون،
- استراتامد،
- اسکار استتیک.
نحوه مصرف:
- روزی ۲ بار،
- به مدت ۴ تا ۶ هفته،
- فقط روی خط بخیه و با لایه نازک.
۶. دوری از آفتاب
آفتاب رنگ بخیه را تیره‌تر کرده و محو شدن آن را طولانی‌تر می‌کند. تا چند هفته اول:
- از قرار گرفتن طولانی‌مدت زیر نور مستقیم خورشید خودداری کنید،
- استفاده از چسب بینی خودبه‌خود تا حد زیادی از خط بخیه محافظت می‌کند.
۷. دستکاری نکردن بخیه‌ها
تمام پوسته‌ها باید خودبه‌خود جدا شوند. دستکاری، کندن پوسته‌ها یا فشار دادن زخم در کنار پره‌ها باعث اسکار دائمی می‌شود.
۸. عدم فشار هنگام چسب‌زدن
چسب باید آرام روی پوست قرار بگیرد. فشار زیاد روی کالوملا یا پره‌ها باعث کشش پوست و ماندن خط بخیه می‌شود.
روتین کامل مراقبت از بخیه‌های بینی
برای اینکه نتیجه نهایی فوق‌العاده باشد، می‌توان یک روتین ساده و قابل‌اجرا برای مراقبت از بخیه‌ها در نظر گرفت:
هفته اول
- تمیز کردن مرتب بخیه‌ها با گوش‌پاک‌کن و آب مقطر یا سرم،
- چرب کردن محل بخیه‌ها ۴ بار در روز با یکی از کرم‌های ذکرشده،
- کم صحبت کردن،
- گرفتن صورت با دست هنگام صحبت برای کاهش کشش روی بخیه‌ها،
- پرهیز از خنده‌های شدید و باز کردن زیاد دهان،
- عدم دستکاری پوسته‌ها و بخیه‌ها.
هفته دوم
- ادامه چرب کردن روزی ۳–۴ بار،
- در صورت بسته‌شدن کامل زخم، شروع کرم‌های ضداسکار با نظر جراح،
- پرهیز از آفتاب مستقیم.
هفته سوم تا ششم
- کرم ضداسکار روزی ۲ بار،
- چرب کردن روزی ۱ تا ۲ بار،
- پرهیز از فشار یا ماساژ شدید روی بینی،
- عدم دستکاری مداوم پوست ناحیه بخیه.
چه زمان‌هایی احتمال باقی ماندن جای بخیه بیشتر است؟
موارد زیر ریسک ماندن اسکار را بالا می‌برند:
- پوست خشک و عدم چرب کردن منظم،
- خنده و صحبت زیاد در هفته اول،
- عفونت محل بخیه،
- پوسته‌کنی و دستکاری،
- فشار چسب روی کالوملا یا پره‌ها،
- قرار گرفتن زیاد در آفتاب،
- سیگار کشیدن،
- برخی استعدادهای ژنتیکی خاص.
اگر این موارد کنترل شوند، اسکار به‌طور کامل محو می‌شود و خط بخیه به‌مرور از دید پنهان می‌گردد.
اگر جای بخیه باقی بماند چه کنیم؟
اگر پس از ۲ تا ۳ ماه همچنان اثر خط بخیه در کالوملا یا کنار پره‌ها باقی باشد، می‌توان از روش‌های تکمیلی مانند:
- کرم‌های قوی‌تر ضداسکار،
- لیزرهای سطحی،
- میکرونیدلینگ سطحی،
- ماساژ ملایم تخصصی با نظر جراح
استفاده کرد. با این حال، در اغلب بیماران با رعایت مراقبت‌های ساده‌ای که گفته شد، معمولاً نیازی به این روش‌ها پیدا نمی‌شود.
جمع‌بندی
جای بخیه در بینی — چه در کالوملا و چه در کنار پره‌ها — در بیشتر بیماران باقی نمی‌ماند. پوست بینی برخلاف شانه، قفسه سینه و بازو تمایلی به ایجاد اسکار برجسته ندارد و اگر مشکلی ایجاد شود، معمولاً به‌صورت خطی باریک، تیره یا کمی فرو رفته است که آن هم با مراقبت صحیح به‌تدریج محو می‌گردد.
راز محو شدن کامل بخیه‌ها را می‌توان در چند نکته خلاصه کرد:
- تمیز کردن مرتب بخیه‌ها با گوش‌پاک‌کن و آب مقطر،
- چرب کردن دقیق محل بخیه‌ها روزی ۴ بار،
- کم حرف زدن در هفته اول و گرفتن صورت هنگام صحبت برای کاهش کشش،
- جلوگیری از فشار، خنده شدید و باز کردن زیاد دهان،
- استفاده منظم از کرم‌های مناسب مانند سیکالفیت اون، استراتامد و اسکار استتیک،
- دوری از آفتاب و پرهیز از دستکاری و پوسته‌کنی.
با رعایت این اصول ساده و مؤثر، تقریباً در همه بیماران بخیه‌ها به‌خوبی ترمیم شده و هیچ اثری از آن‌ها باقی نمی‌ماند و نگرانی از ماندن جای بخیه، جای خود را به رضایت از نتیجه نهایی جراحی بینی توسط جراح باتجربه می‌دهد.
منابع خارجی پیشنهادی برای مطالعه بیشتر